จุนทสูตรที่ 5

ว่าด้วยสมณะมี 4 จำพวก

นายจุนทกัมมารบุตรทูลถามว่า
[302] ข้าพระองค์ขอทูลถามพระ-
พุทธเจ้าผู้เป็นมุนี มีพระปัญญามาก ผู้เป็น
เจ้าของแห่งพระธรรม ผู้มีตัณหาปราศจาก
ไปแล้ว ผู้สูงสุดกว่าสัตว์ ผู้ประเสริฐกว่า
สารถีทั้งหลายว่า สมณะในโลกมีเท่าไร ขอ
เชิญพระองค์ตรัสบอกสมณะเหล่านั้นเถิด.
พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสตอบว่า ดูก่อนจุนทะ
สมณะมี 4 สมณะที่ 5 ไม่มี เราถูก
ท่านถามซึ่งหน้าแล้ว ขอชี้แจงสมณะทั้ง 4
เหล่านั้น ให้แจ่มแจ้งแก่ท่าน คือ สมณะ
ผู้ชนะสรรพกิเลสด้วยมรรค 1 สมณะผู้แสดง
มรรค (แก่ชนเหล่าอื่น) 1 สมณะเป็นอยู่
ในมรรค 1 สมณะผู้ประทุษร้ายมรรค 1.
นายจุนทกัมมารบุตรทูลถามว่า
พระพุทธเจ้าทั้งหลายย่อมตรัสสมณะ
ผู้ชนะสรรพกิเลสด้วยมรรคอะไร สมณะ
เป็นผู้มีปรกติเพ่งมรรคไม่มีผู้เปรียบ สมณะ
เป็นอยู่ในมรรค ข้าพระองค์ทูลถามแล้ว

ขอพระองค์ตรัสบอกแก่ข้าพระองค์ อนึ่ง
ขอพระองค์ทรงชี้แจง สมณะประทุษร้าย
มรรคให้แจ้งแก่ข้าพระองค์เถิด.
พระผู้มีพระภาคเจ้า ตรัสตอบว่า
พระพุทธเจ้าทั้งหลายย่อมตรัสสมณะ
ผู้ข้ามความสงสัยได้แล้ว ผู้ไม่มีกิเลสดุจ
ลูกศร ผู้ยินดียิ่งแล้วในนิพพาน ผู้ไม่มี
ความกำหนัด ผู้คงที่ เป็นผู้นำโลกพร้อม
ด้วยเทวโลกว่า สมณะผู้ชนะสรรพกิเลสด้วย
มรรค 1.
ภิกษุใดในศาสนานี้รู้ว่า นิพพานเป็น
ธรรมยิ่ง ย่อมบอกได้ ย่อมจำแนกธรรมใน
ธรรมวินัยนี้แล พระพุทธเจ้าทั้งหลายตรัส
ภิกษุที่ 2 ผู้ตัดความสงสัย ผู้เป็นมุนี ผู้ไม่
หวั่นไหวนั้นว่า สมณะผู้แสดงมรรค.
ภิกษุใด เมื่อบทธรรมอันพระพุทธเจ้า
ทั้งหลายทรงแสดงไว้ดีแล้ว เป็นผู้สำรวมแล้ว
มีสติ เสพบทอันไม่มีโทษอยู่ ชื่อว่าเป็นอยู่
ในมรรค พระพุทธเจ้าทั้งหลาย ตรัสภิกษุที่3
นั้นว่า เป็นอยู่ในมรรค.
บุคคลกระทำเพศแห่งพระพุทธเจ้า
พระปัจเจกพุทธเจ้า และพระสาวกผู้มีวัตร

อันงามให้เป็นเครื่องปกปิดแล้ว มักประพฤติ
แล่นไป ประทุษร้ายตระกูล เป็นผู้คะนอง
มีมายา ไม่สำรวม เป็นคนแกลบ บุคคลนั้น
แลชื่อว่า เป็นสมณะผู้ประทุษร้ายมรรค
อย่างยิ่งด้วยวัตตปฏิรูป.
ก็พระอริยสาวกผู้ได้สดับ มีปัญญา
ทราบสมณะเหล่านั้นทั้งหมดว่าเป็นเช่นนั้น
เห็นแล้วอย่างนี้ ย่อมไม่ยังศรัทธาของคฤหัสถ์
ผู้ทราบชัดสมณะเหล่านี้ให้เสื่อม จะพึง
กระทำสมณะผู้ไม่ถูกโทษประทุษร้าย ให้
เสมอด้วยสมณะผู้ถูกโทษประทุษร้าย จะพึง
กระทำสมณะผู้บริสุทธิ์ ให้เสมอด้วยสมณะ
ผู้ไม่บริสุทธิ์ อย่างไรได้.
จบจุนทะสูตรที่ 5

อรรถกถาจุนทสูตร

จุนทสูตรเริ่มด้วยคาถาว่า ปุจฺฉามิ มุนึ ปหุตปญฺญํ ดังนี้ :-
มีอุบัติอย่างไร ? โดยสังเขปก่อน ในอุบัติ 4 อย่าง อันต่างเพราะ
อัชฌาสัยของตน เพราะอัชฌาสัยของคนอื่น เพราะอุบัติแห่งเรื่อง และเพราะ
อำนาจแห่งการถาม สูตรนี้มีอุบัติเพราะอำนาจแห่งการถาม.